*στα ελληνικά παρακάτω*
Faliron hautausmaa on erittäin merkittävä
arkeologinen alue. Stavros Niarkhoksen kulttuurikeskuksen rakentamisen
yhteydessä alueella suoritettiin monia tutkimuskaivauksia. Eräällä noin 3000
neliömetrin laajuisella alueella kaivettiin esiin vanha hautausmaa, jonka osia
oli Kreikan arkeologinen palvelu kaivanut jo viime vuosisadan alussa.
Hautausmaan käyttöaika on ollut pitkä, se kattaa kolmen vuosisadan ajanjakson
700-luvulta 400-luvulle eKr. Hautausmaan laajuuden, hautojen tiheyden ja
hautausmaan käytössä oloajan keston vuoksi voidaan sanoa sen olleen eräs
merkittävimmistä arkaaisen ajan hautausmaista Attikan niemimaalla.
![]() |
Vauvojen ja lapsien luurankoja ruukuissa. |
Kaiken kaikkiaan esiin kaivettiin 1069 hautaa,
joissa oli 1500 luurankoa. Hautaustavoissa on merkittäviä eroja. Useimmat
vainajat löydettiin haudattuina yhteishautoihin. Suunnilleen kolmasosa
vainajista on vauvoja tai lapsia haudattuina ruukkuihin. Noin 5 prosenttia
haudatuista on poltettu tuhkaksi ja muutamia luurankoja on löydetty arkun
muotoisista haudoista. Yksi luuranko löytyi puisesta veneestä, jota oli käytetty arkkuna.
![]() |
Puisessa veneessä oleva luuranko. |
Kaksi Faliron joukkohaudoista kätkee sisäänsä
luurankoja, jotka löydettiin mahallaan makaavasta asennosta kädet kahleilla
selän taakse sidottuina. Nämä kahlehditut luurangot, jotka ovat varmastikin
Faliron hautausmaan kaikkein kiehtovimmat löydökset, ovat saaneet osakseen
tutkijoiden huomion jo vuosikymmenten ajan, koska antiikin ajalta on löydetty
vain vähän kahlehdittuja vainajia ja koska hautaustapa voi olla merkki merkki kostosta, orjuudesta tai kuolemanrangaistuksesta.
![]() |
Luuranko, joka löydettiin kädet selän taakse sidottuina. |
Ennen kuin 1500 luurankoa annetaan muiden tutkijoiden
käsiin erinäisiä tutkimuksia varten, täytyy kaikki jäänteet puhdistaa, luut
luetteloida ja määritellä vainajan ikä ja sukupuoli. Faliron luurangot avaavat
erinomaisen ”ikkunan” erääseen antiikin ajan historian merkittävään ajanjaksoon
ennen kaupunkivaltioiden esiin nousua. Erityisesti niiden odotetaan auttavan
Ateenan demokratiaa edeltäneeseen aikaa liittyvien päätelmien tekemisessä,
esimerkiksi millaista oli lasten elämä antiikin maailmassa. Mutta niistä saa
tietoa myös alueen asukkaiden ravinnosta ja heitä vaivanneista sairauksista.
Yleisesti ottaen luurangoista odotetaan saatavan monia tärkeitä lähes kaikkiin
antiikin ajan Ateenan elinolosuhteisiin liittyviä tietoja.
Kylonin ajan kauhistuttava rikos
Kylonin aikana tapahtui Ateenassa kauhea rikos, joka
liittynee Faliron alueen löytoihin. Ainakin kaivausten johtaja, tohtori Stella
Khrisulaki, läntisen Attikan, Pireuksen ja saarten alueen eforian päällikkö,
esittää niin. Kaikilla haudasta löydetyillä vainajilla on kädet sidottu, paitsi
yhdellä kuopan nurkasta löytyneellä, jolla on sidottu jalat. Kaikki ruumiit on
aseteltu tarkkaan järjestykseen, joka Khrisulakin mukaan osoittaa, että heidät
teloitettiin ja haudattiin samalla paikalla.
Stella Khrisulaki on tutkinut arviolta noin 50
prosenttia luurangoista ja on vakuuttunut, että vainajat ovat olleet
hyväkuntoisia nuoria miehiä. Heidän hampaansa ovat hyväkuntoisia eikä luissa
ole murtumia, paitsi yhdellä, jolla on olkapäässä ommeltu nuolen jättämä arpi.
Khrisulaki arvelee, että nämä nuoret miehet hyvin todennäköisesti teurastettiin
julmasti ja tästä hän päättelee, että joukkohautaan on haudattu nuoria
aristokraatteja, jotka joutuivat vastakkainasettelusta johtuvan väkivallan
uhreiksi aikana ennen demokratian vakiintumista.
Hautaan on laitettu vainajien seuraksi vain kaksi oinokhoeta (viinin kaatamiseen
tarkoitettu kannu), kahdeksi pieneksi tuhkansäilytysastiaksi, mutta niiden
ansiosta hauta voidaan ajoittaa noin vuoden 632 eKr. tienoille ─ siis Kylonin
ajalle. Nämä kaksi pientä tuhkansäilytysastiaa myös osoittavat, että vainajat
olivat joutuneet jotenkin häviölle, mutta heitä ei kuitenkaan pidetty
vihollisina.
Epäonnistunut vallankaappaus ja turvananojien
jumalaton teurastus
Kylon oli hyväsukuinen oman aikansa tunnettu henkilö
ja olympiavoittaja (kaksoisauloksen soitossa). Vuosien 636 ja 632 eKr. aikana
Ateenassa oli vallassa tyranni Megakles. Kylon aikoi käyttää hyväkseen
olympiavoittajan mainettaan ja tahtoi appensa, Megaran tyranni Theageneen,
avulla kukistaa Megakleen ja ryhtyä itse Ateenan tyranniksi.
Kylonin vallankaappaus epäonnistui ja hän itse kuitenkin
onnistui pakenemaan Ateenasta, mutta hänen kannattajansa hakivat turvaa
Akropoliin temppelistä.
Megakles lupasi ensin, että jos turvananojat tulevat
ulos temppelistä, kukaan ei vahingoita heitä. Hän ei sitten kuitenkaan pitänyt
sanaansa, vaan surmautti heidät. Tämä jumalaton turvananojien teloitus, joka
tunnetaan nimellä ”Kylonin häväistys” sai aikaan paljon kauheuksia kaupungissa
ja yllytti yleiseen mekkalointiin sekä Ateenassa että sen ulkopuolella.
Kaupungin puhdistamiseksi tästä rikoksesta täytyi kutsua oraakkeli Epimenides
Kreetalta. Puhdistusta seurasi kuitenkin vielä paljon kapinoita ja
rauhattomuutta aina vuoteen 597 eKr. saakka kunnes Solon sai vihdoin soviteltua
riidat.
Teksti: Maria Gourdouba
Käännös: Vesa Vahtikari
ΦΑΛΗΡΟ: Στο
φως εντυπωσιακή νεκρόπολη
Η νεκρόπολη του Φαλήρου είναι ένας αρχαιολογικός
χώρος εξαιρετικά μεγάλης σημασίας. Στο πλαίσιο κατασκευής του Κέντρου
Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, διεξήχθησαν σωστικές ανασκαφικές έρευνες. Σε
μία έκταση περίπου 3000 τ.μ. αποκαλύφτηκε ένα εκτεταμένο αρχαίο νεκροταφείο,
τμήματα του οποίου είχαν ανασκαφεί από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία στις
αρχές του περασμένου αιώνα. Η περίοδος χρήσης του νεκροταφείου ήταν μεγάλη,
καλύπτοντας το διάστημα τριών σχεδόν αιώνων από τον ύστερο 8ο έως τον πρώιμο 5ο
αιώνα π.Χ. Η έκταση, η πυκνότητα και η μεγάλη διάρκεια χρήσης συνηγορούν υπέρ
του χαρακτηρισμού του ως μιας από τις σημαντικότερες νεκροπόλεις της Αττικής
κατά την αρχαϊκή εποχή.
![]() |
Σκελετοί παιδιών και βρεφών σε πιθάρια |
Ανασκάφηκαν συνολικά 1.069 ταφές με 1.500 σκελετούς. Υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στο πώς οι άνθρωποι θάφτηκαν. Οι περισσότεροι βρέθηκαν θαμμένοι μέσα σε κοινούς λάκκους, σχεδόν το ένα τρίτο είναι βρέφη και παιδιά μέσα σε μεγάλα πιθάρια, περίπου 5% είναι αποτεφρωμένοι και υπάρχουν μερικοί που έχουν βρεθεί σε κιβωτιόσχημους τάφους. Ένας από αυτούς βρέθηκε σε ξύλινο σκάφος που χρησιμοποιήθηκε ως φέρετρο.
![]() |
Σκελετός σε ξύλινο σκάφος |
![]() |
Σκελετός που βρέθηκε με τα χέρια του δεμένα πίσω από την πλάτη |
Δύο μαζικές ταφές στο Φάληρο κρύβουν σκελετούς που βρέθηκαν σε πρηνή θέση
και με τα χέρια αλυσοδεμένα πίσω από την πλάτη τους Οι αλυσοδεμένοι σκελετοί,
τα πιο συναρπαστικά ευρήματα στο Φάληρο, έχουν λάβει την προσοχή των ερευνητών
για δεκαετίες, καθώς είναι από τις λίγες περιπτώσεις αλυσοδεμένων νεκρών τον
αρχαίο κόσμο και θα μπορούσαν να είναι σημάδια της τιμωρίας, της δουλείας, ή
της ποινής του θανάτου.
Προτού οι 1.500 σκελετοί διατεθούν στους ερευνητές για μελέτη, το σύνολο
των λειψάνων πρέπει να καθαριστεί, τα οστά να απογραφούν και να προσδιοριστεί η
ηλικία του θανάτου και το φύλο τους. Οι σκελετοί του Φαλήρου θα ανοίξουν
ένα σπουδαίο «παράθυρο» σε μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδο της αρχαίας
ελληνικής ιστορίας αμέσως πριν την άνοδο της πόλης- κράτους. Ειδικότερα,
αναμένεται να βοηθήσουν στην εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την πολιτική
κατάσταση πριν την άνοδο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, το πώς ήταν η ζωή των
παιδιών στον αρχαίο κόσμο, αλλά και να δώσουν στοιχεία σχετικά με τη διατροφή
των αρχαίων κατοίκων της περιοχής και τις ασθένειες που τους ταλαιπωρούσαν.
Γενικά, αναμένεται να προκύψουν σημαντικά στοιχεία για όλες τις κοινωνικές τάξεις
της αρχαίας Αθήνας.
Το
αποτρόπαιο έγκλημα της εποχής του Κύλωνα
Στην εποχή του Κύλωνα συνέβη ένα αποτρόπαιο έγκλημα το
οποίο συνδέεται με τα ευρήματα του Δέλτα Φαλήρου, όπως ανέφερε η Δρ Στέλλα
Χρυσουλάκη, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχ/των Δυτικής Αττικής, Πειραιώς &
Νήσων, επικεφαλής της ανασκαφής. Όλοι οι νεκροί φέρουν δεσμά στα χέρια, πλην
ενός που βρέθηκε στην άκρη του σκάμματος και ήταν δεμένος στα πόδια. Οι σοροί
τους είναι τοποθετημένοι κατά παράταξη, πράγμα που δείχνει πως εκτελέστηκαν και
ενταφιάστηκαν επί τόπου.
Η ίδια έχει εξετάσει ως τώρα μακροσκοπικά το 50% των
σκελετών και έχει διαπιστώσει ότι πρόκειται για νέους άνδρες σε πολύ καλή
φυσική κατάσταση, καλοζωισμένους, με άριστη οδοντοφυΐα και χωρίς κατάγματα στα
οστά, πλην ενός που φέρει αιχμή βέλους καρφωμένη στον ώμο. Οι άνδρες αυτοί
πιθανόν να σφαγιάσθηκαν, εκτιμά η αρχαιολόγος. Ως εκ τούτου θεωρεί ότι στο
πολυάνδριο είναι θαμμένοι νεαροί αριστοκράτες, θύματα των σφοδρών
αντιπαραθέσεων της εποχής πριν εγκαθιδρυθεί η Δημοκρατία.
Μόνο δυο οινοχόες, δύο μικρά αγγεία σπονδών, τους
συνόδευαν χάρη στα οποία χρονολογείται ο τάφος περί το 632 π.Χ., δηλαδή στην
εποχή του Κύλωνα. Επίσης, τα μικρά αγγεία σπονδών αποδεικνύουν πως ενώ ήταν
ηττημένοι, δεν αντιμετωπίστηκαν ως εχθροί.
Το
αποτυχημένο πραξικόπημα και η ανίερη σφαγή των «Ικετών»
Ο Κύλωνας ήταν Αθηναίος ευγενής και πασίγνωστος στην
εποχή του ως ολυμπιονίκης (στο αγώνισμα του διαύλου). Στην Αθήνα το 636 ή 632
π.Χ. ήταν στην εξουσία ο τύραννος Μεγακλής. Ο Κύλων, εκμεταλλευόμενος τη φήμη
του ως ολυμπιονίκη και με τη βοήθεια του πεθερού του, τυράννου Μεγάρων Θεαγένη,
θέλησε να ανατρέψει τον Μεγακλή και να γίνει αυτός τύραννος της πόλης των
Αθηνών.
Το πραξικόπημα του Κύλωνα απέτυχε, ο ίδιος κατάφερε να
διαφύγει αλλά οι οπαδοί του μπήκαν για να σωθούν στον Παρθενώνα.
Ο Μεγακλής τους υποσχέθηκε πως αν βγουν από τον ναό
δεν θα τους πειράξει κανείς, αλλά δεν κράτησε το λόγο του και τους δολοφόνησε.
Η ανίερη αυτή πράξη εκτέλεσης ικετών, γνωστή ως «Κυλώνειον άγος», επέφερε πολλά
δεινά στην πόλη και προκάλεσε γενική κατακραυγή στην Αθήνα και εκτός αυτής.
Χρειάστηκε να καλέσουν τον μάντη Επιμενίδη από την Κρήτη για τον εξαγνισμό της
πόλης. Ακολούθησαν στάσεις και ταραχές μέχρι το 597 π.Χ., ωσότου ανέλαβε να
τους τα συμβιβάσει ο Σόλωνας.
Μαρία Γουρδουμπά
Ei kommentteja:
Lähetä kommentti