maanantai 9. marraskuuta 2015

JEAN SIBELIUS. Ο μεγάλος συνθέτης της χώρας που αγωνίζεται



  Ο άνισος αγώνας της Φιλλανδίας με εχθρό που διαθέτει ασύγκριτα υπέρμετρες δυνάμεις, έκανε την ηρωϊκή αυτή χώρα συμπαθή σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Αλλ’ εκτός απ’ αυτό, η πολιτισμένη τούτη χώρα είναι γνωστή στον έξω κόσμο κι’ απ’ τους μεγάλους της αρχιτέκτονες, τους διάσημους αθλητές της –όπως ο μαραθωνοδρόμος Πάαβο Νούρμι– και τους συνθέτες της, που ανάμεσα τους γνωστότερος είναι ο Σιμπέλιους. Τα έργα του παίχτηκαν και παίζονται ακόμα από πολλές συμφωνικές ορχήστρες της Ευρώπης. Πριν από μια γενεά, ο Τσαϊκόφσκη εύρυνε το περιεχόμενο και τη μορφή της συμφωνίας. Σήμερα ο Σιμπέλιους αναπτύσσει τη μορφή ακόμα περισσότερο, χρησιμοποιώντας νέα λογική, όσον δε αφορά το περιεχόμενο, του δίνει καινούργιο τόνο, τον εθνικό.
Ό,τι διακρίνει τη μουσική του Σιμπέλιους, τόσο στα μεγάλα έργα όσο και στα ποικίλα μικρότερα έργα του, που τον έκαναν αγαπητό και στο πολύ, το μη μουσικό κοινό, δεν είναι ο εθνισμός τους, αλλά η… γεωγραφία τους. Η μουσική του είναι η μουσική του μακρυνού βορρά. Οι συμφωνίες του, που είναι αληθινά μεγάλης αξίας συνθέσεις, εξαϋλώνουν τη γεωγραφία μέσα στην ατμόσφαιρα τους, στην ασκητική τους διάθεση και στο ξεχωριστό τους χρώμα. Τα διακριτικά αυτά γνωρίσματα είναι το φόντο απ’ όπου εκπηγάζει το παγκόσμιο μήνυμα.
Τα μικρότερα έργα του χρωστάνε την έμπνευσή τους σε δράματα που απαιτούνε μουσικήν υπόκρουση. Το «Θλιμένο Βαλς», υπέροχο στο είδος του–, σ’ ορισμένα σημεία, όσον αφορά την έμπνευσή του, είναι πολύ αδύνατο, αν το συγκρίνει κανένας με άλλα έργα του, που τα διακρίνει έντονη συγκέντρωση. Οι εκλογές που γράφτηκαν για τον «Πελλέα και Μελισσάνδη» έγιναν παγκόσμια γνωστές, τόσο που τις ακούει πια κανείς και σε πλάκες γραμμοφώνου. Τα αποσπάσματα κι’ ένα πένθιμο εμβατήριο ανήκουν στην κατηγορία των έργων διευθυντού ορχήστρας.
Η συλλογή των μικρότερων έργων του μπορεί να επικριθεί για την μελαγχολία που τα διακρίνει –εξόν από το ιντερμέτζο στον «Πελέα». Εκτός από τα μεγάλα του έργα, ο Σιμπέλιους έχει συνθέσει κι’ ένα περίεργο αινιγματικό μουσικό κομμάτι, που έχει τον τίτλο «Ο βάρδος» και χρωστάει την έμπνευσή του στους θρύλους των βορείων. Τη μουσική της «Τρικυμίας» του Σαίξπηρ πολλοί κριτικοί του δεν την κατατάσσουν ανάμεσα στα μεγάλα έργα του Σιμπέλιους. Στην τελευταία βγαλμένη συλλογή του, για την οποία έγινε λόγος πιο πάνω, μπορεί κανείς να μελετήσει ως ένα ορισμένο σημείο τα γνωρίσματα του μουσικού έργου του Σιμπέλιους, ξεχωριστά απ’ τις βαθύτερες και προσωπικότερες εκδηλώσεις της σκέψης του, που βρίσκονται στις πιο συγκεντρωμένες συνθέσεις του.

Α.
Νέα Εστία, τχ. 314, 15 Ιανουαρίου 1940 
 

Ei kommentteja:

Lähetä kommentti